Η Κνίδωση είναι το κλασικό αλλεργικό εξάνθημα. Εμφανίζεται συνήθως αιφνίδια με έντονο κνησμό και χαρακτηριστικές δερματικές βλάβες που ονομάζονται πομφοί. Οι πομφοί είναι εντοπισμένα οιδήματα του δέρματος συνήθως ωχροί στο κέντρο και ερυθροί στην περιφέρεια. Το μέγεθος και το σχήμα των πομφών ποικίλει, άλλοτε μπορεί να είναι μικροί σε μέγεθος μεμονωμένοι ή σε ομάδες ή άλλες φορές πολύ μεγάλες βλάβες. Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό τους είναι ότι υποχωρούν γρήγορα, από λίγα λεπτά μέχρι 24 ώρες, χωρίς να αφήνουν σημάδια στο δέρμα. Μπορεί να εμφανισθεί σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος ή να επιμένει σε μια περιοχή (π.χ. άκρα ή κορμός). Σχεδόν στις μισές περιπτώσεις συνοδεύεται και από αγγειοοίδημα.
Ανάλογα με τη μορφή της, η κνίδωσης μπορεί να εμφανισθεί ξαφνικά και υποχωρήσει μετα από λίγες ώρες ή ημέρες (οξεία κνίδωση) ή να επιμένει και οι δερματικές βλάβες να εξαφανίζονται από ένα σημείο του σώματος και να εμφανίζονται σε κάποιο άλλο για μεγάλο διάστημα (χρόνια κνίδωση).
Ένα ποσοστό 15-25% του γενικού πληθυσμού θα εμφανίσει οξεία κνίδωση κατά τη διάρκεια της ζωής του χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ‘έγινε αλλεργικός’. Σε ένα μικρό ποσοστό, 3%, η κνίδωση μπορεί να γίνει χρόνια. Η χρόνια κνίδωση μπορεί να διαρκέσει μήνες ή χρόνια και να παρουσιάζει εξάρσεις και υφέσεις άλλοτε άλλου χρόνου και έντασης.
Η εικόνα της κνίδωση (πομφός, ερυθρότητα, κνησμός) προκαλείται από την ισταμίνη που απελευθερώνεται από τα μαστοκύτταρα του δέρματος. Τα μαστοκύτταρα μπορεί να ενεργοποιηθούν από διάφορες αιτίες. Στην κλασική αλλεργική αντίδραση ένα αλλεργιογόνο (τροφή, φάρμακο) συνδέεται στην επιφάνεια των μαστοκυττάρων με τα ειδικά IgE αντισώματα και αυτά ενεργοποιούνται παράγοντας ισταμίνη και άλλες ουσίες που προκαλούν την αλλεργική αντίδραση. Ωστόσο και πολλοί άλλοι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργία των μαστοκυττάρων και να τα ενεργοποιήσουν.
Τρόφιμα:
Δηλητήρια υμενόπτερων:
Άλλες ουσίες:
Φάρμακα:
Αεροαλλεργιογόνα:
Φυσικό περιβάλλον
Στις περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις η κνίδωση μπορεί να είναι το μόνο σύμπτωμα ή συχνότερα να είναι ένα από τα συμπτώματα στα πλαίσια γενικευμένης αναφυλακτικής αντίδρασης οπότε θα έχουμε συμπτώματα και από άλλα όργανα.
Το πιο συνηθισμένο όμως είναι η κνίδωση, ειδικά η χρόνια, να μην οφείλεται σε αλλεργικά αίτια. Λοιμώξεις, ή συνδυασμός τους με λήψη φαρμάκων είναι μια συχνή αιτία οξείας κνίδωσης ειδικά στα παιδιά. Από την άλλη η χρόνια κνίδωση είναι στις περισσότερες περιπτώσεις αυτοάνοσης αιτιολογίας. Σε όλες τις περιπτώσεις το στρες φαίνεται ότι είναι ένας σημαντικός παράγοντας που πυροδοτεί ή επιδεινώνει την κνίδωση.
Ο διαγνωστικός έλεγχος είναι απαραίτητος τόσο στην οξεία όσο και στη χρόνια κνίδωση προκειμένου να διευκρινισθεί η αιτία που την προκαλεί.
Η αντιμετώπιση γίνεται με αντιισταμινικά και σπάνια χρειάζεται η λήψη κορτιζόνη ειδικά για μεγάλο διάστημα. Στις σοβαρές μορφές της χρόνιας κνίδωση όπου τα αντιισταμινικά δεν μπορούν να ελέγξουν τα συμπτώματα χρησιμοποιούνται ειδικά μονοκλωνικά αντισώματα ή ανοσοκατασταλτικά φάρμακα.
