Αλλεργία σε νυγμούς εντόμων

Κάθε χρόνο πολλά εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο θα τσιμπηθούν από μέλισσες ή σφήκες. Για τους περισσότερους από αυτούς το τσίμπημα της σφήκας ή της μέλισσας είναι απλά μια δυσάρεστη εμπειρία, με τοπικά συμπτώματα στο σημείο του τσιμπήματος και διάρκεια λίγων ωρών. Δυστυχώς  σε ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων, οι οποίοι είναι αλλεργικοί στα τσιμπήματα των εντόμων αυτών,  το γεγονός αυτό μπορεί να προκαλέσει  συστηματική αναφυλαξία (αλλεργικό shock) και να θέσει σε πραγματικό κίνδυνο τη ζωή τους.

Η συνηθισμένη αντίδραση σε τσίμπημα από μέλισσα ή σφήκα είναι  πόνος τοπικά στο σημείο του νυγμού, που υποχωρεί σε λίγες ώρες. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να εμφανισθεί μετά από ώρες ερυθρότητα και πρήξιμο γύρω από το σημείο τσιμπήματος ή σπανιότερα και σε μεγαλύτερη έκταση. Αυτές οι αντιδράσεις είναι αναμενόμενες, γιατί το δηλητήριο των υμενοπτέρων περιέχει ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν τα συμπτώματα αυτά.

Ωστόσο στα άτομα με αλλεργία στις σφήκες  και τις μέλισσες εκδηλώνεται μια έντονη αλλεργική αντίδραση, που μπορεί να αποβεί και μοιραία. Τα έντομα, που το δηλητήριο τους προκαλεί συχνότερα αλλεργίες, είναι οι μέλισσες και τα διάφορα είδη σφήκας, ενώ είναι εξαιρετικά σπάνια η αλλεργία σε κουνούπια. Σπανιότερα κάποιος είναι αλλεργικός σε όλα αυτά τα έντομα, συχνότερα η αλλεργία είναι σε κάποιο συγκεκριμένο είδος.

Στην περίπτωση της αλλεργίας το ανοσολογικό του σύστημα του ανθρώπου αντιδρά «υπερβολικά» και «παράξενα» στο δηλητήριο των συγκεκριμένων εντόμων. Αυτό σημαίνει ότι ο οργανισμός αυτών των ανθρώπων παράγει μια ειδική ανοσοσφαιρίνη (αντίσωμα)  ενάντια σε συγκεκριμένες ουσίες (πρωτείνες) που περιέχονται μεσα στο δηλητήριο. Όταν ο οργανισμός έλθει ξανά σε επαφή με το δηλητήριο τότε πραγματοποιείται μια αντίδραση μεταξύ της  ανοσοσφαιρίνης και του δηλητηρίου με αποτέλεσμα την εμφάνιση των συμπτωμάτων της αλλεργίας.

Η αντίδραση των αλλεργικών ατόμων στο τσίμπημα εμφανίζεται πολύ γρήγορα (σε λίγα λεπτά) και περιλαμβάνει συμπτώματα από διάφορα όργανα. Η αλλεργική αντίδραση αυτού του τύπου ονομάζεται συστηματική αναφυλαξία ή αναφυλακτικό shock και μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να αποβεί μοιραία.

Εμφανίζεται με συμπτώματα από το δέρμα όπως φαγούρα, εξάνθημα, κοκκινίλα, από το αναπνευστικό σύστημα με βήχα δύσπνοια, βραχνάδα στη φωνή, από το πεπτικό με πόνο στην κοιλιά εμέτους ή διάρροιες, από το κυκλοφορικό με ζάλη, αδυναμία ή λιποθυμία. Τα συμπτώματα αυτά δεν είναι απαραίτητο να εμφανισθούν όλα μαζί πάντοτε. Όλοι οι ασθενείς δεν εμφανίζουν το ίδια συμπτώματα, αλλά στον ίδιο ασθενή υπάρχει η τάση να εμφανίζονται κάθε φορά τα ίδια συμπτώματα αν και αυτό δεν είναι απαραίτητο.

Τα συμπτώματα της αλλεργίας σε τσίμπημα εντόμου δεν εμφανίζονται ποτέ στο πρώτο τσίμπημα. Το ανοσολογικό μας σύστημα πρέπει να έρθει σε επαφή με τη ουσία τουλάχιστον μια φορά για να ευαισθητοποιηθεί.  Στην πραγματικότητα κάποιος μπορεί να έχει τσιμπηθεί πολλές φορές στο παρελθόν χωρίς καμία αντίδραση και σε ένα νέο τσίμπημα να παρουσιάσει αλλεργική αντίδραση. Ακόμα και αυτοί που ασχολούνται επαγγελματικά ή ερασιτεχνικά με τη μελισσοκομία και τσιμπιούνται πολλές φορές, μπορεί κάποια στιγμή να αναπτύξουν αλλεργία στα τσιμπήματα.

Αν κάποιος εμφανίσει επεισόδιο συστηματικής αναφυλαξίας μετα από τσίμπημα, η πιθανότητα στο επόμενο τσίμπημα να παρουσιασθεί ίδιο ή και πιο σοβαρό επεισόδιο είναι πολύ μεγάλη (>70%). Όσοι λοιπόν έχουν εμφανίσει μετά από τσίμπημα συμπτώματα ύποπτα για αλλεργία, πρέπει  να απευθυνθούν  σε ειδικό Αλλεργιολόγο. Ο γιατρός θα αξιολογήσει το ιστορικό και με τα ειδικά τεστ θα διαπιστωθεί αν υπάρχει αλλεργία  και το συγκεκριμένο είδος εντόμου στο δηλητήριο του οποίου είναι ο ασθενής αλλεργικός. Ο γιατρός θα δώσει ειδικές οδηγίες και φάρμακα για να αντιμετωπιστεί ένα νέο επεισόδιο αλλεργικής αντίδρασης μετά από τσίμπημα.

Το επόμενο στάδιο είναι η θεραπεία, με τη μορφή της ανοσοθεραπείας (απευαισθητοποίηση), η οποία είναι εξαιρετικά αποτελεσματική. Το 99% των αλλεργικών, που υποβάλλονται σε επιτυχή ανοσοθεραπεία, μπορούν να ανεχθούν πλέον ένα νέο τσίμπημα.

Εξαιρετικά σπάνια μπορεί να εμφανισθούν άλλου τύπου αντιδράσεις μετά από τσιμπήματα εντόμων οι οποίες μπορεί να είναι το ίδιο επικίνδυνες,  δεν εμφανίζονται όμως άμεσα μετά το τσίμπημα όπως οι αλλεργικές.

Όλοι μας καλό είναι να ακολουθούμε κάποιους απλούς κανόνες, ώστε να περιορίζουμε τις πιθανότητες τσιμπήματος. Αν λοιπόν υπάρχουν φωλιές τέτοιων εντόμων γύρω απ΄ το σπίτι, φροντίστε να καταστραφούν από κάποιον ειδικό. Καλό είναι όταν βρίσκεστε σε ανοικτούς χώρους να μην φοράτε ανοιχτόχρωμα ρούχα και έντονα αρώματα. Η οσμή του φαγητού προσελκύει τα έντομα, γι΄ αυτό να είστε προσεκτικοί όταν τρώτε ή πίνετε σε εξωτερικούς χώρους. Ποτέ μην κυκλοφορείτε χωρίς παπούτσια. Αν εμφανισθεί στο χώρο κάποιο έντομο μην πανικοβάλλεστε, παραμείνετε ήρεμοι και κινηθείτε αργά.

Αν παρόλα αυτά τσιμπηθείτε και δεν έχετε οδηγίες και φάρμακα από το γιατρό σας, διατηρείστε την ψυχραιμία σας. Αν υπάρχει κεντρί προσπαθήστε να το βγάλετε με το νύχι χωρίς να πιέσετε το σάκο με το δηλητήριο, βάλτε πάγο πάνω στο σημείο του νυγμού και αναζητείστε άμεσα ιατρική βοήθεια.